تربیت جنسی کارآمد کودکان شامل چه مواردی است؟ +راهکارهای تربیت جنسی کودکان (بخش دوم)

موارد تربیت جنسی کارآمد کودک

جدا کردن محل خواب کودک

در ابتدای تولد، غالباً نوزاد در کنار مادر و پدرش می‌خوابد. این کاری طبیعی و لازم است؛ زیرا وظیفه‌ی نگهداری و محافظت از نوزاد را برای مادر (غالب) و پدر راحت‌تر می‌کند. همچنین به علت نزدیک بودن، امکان در آغوش گرفتن نوزاد، بیشتر است که این بسیار در بهبود ارتباط و ایجاد دلبستگی ایمن در فرزند، کمک کننده است. اما مشکل زمانی ایجاد می‌شود که در زمانی که باید جدایی محل خواب اتفاق نمی‌افتد! کودک، چند ساله شده و حتی گاهی یک دهه از عمرش می‌گذرد ولی هنوز در کنار مادر یا مادر و پدرش می‌خوابد! متاسفانه در مواردی برای همیشه مادر و فرزند در کنار هم می‌خوابند و در واقع به نظر می‌رسد، مادر و پدر نقش زن و شوهری خودشان را فراموش کرده‌اند. این موضوع بر زندگی مشترک زن و شوهر اثر مخرب دارد و این اثر مخرب بر ذهنیت فرزندان نیز اثر منفی دارد. باید بدانید که اگر در زمان مناسب، کودک خود را به خوابیدن مستقل تشویق نکنید و آن را از او نخواهید، می تواند اثرات بدی از نظر روان‌شناختی و جنسی  بر او داشته باشد. این کودکان غالباً مضطرب هستند، احساس ناامنی می‌کنند و در مقایسه با هم‌سن‌و‌سالان خود احساس ضعف درونی می‌کنند.

علاوه بر همه‌ی این‌ها، دیدن و حس کردن رابطه‌ی جنسی پدر و مادر (وقتی که کودک در کنار آن‌ها می‌خوابد)، حتی اگر یک بار باشد می‌تواند تاثیرات ناخوشایندی بر حال و آینده‌ی فرزند داشته باشد. می‌تواند موجب بیداری زودهنگام جنسی در کودک شود. همچنین تصوراتی که کودک از آنچه دیده یا حس کرده در ذهن دارد، گاهی تا سالیان دراز و بعد از ازدواج نیز مخلّ برقراری رابطه‌ی جنسی لذت‌بخش با همسرش می‌شود.

از پوشک گرفتن و آموزش توالت رفتن به کودک

یکی از دغدغه‌های والدین، از پوشک گرفتن کودک است. این مرحله یکی از حساس‌ترین و مهم‌ترین بخش‌های زندگی یک کودک است. متاسفانه بسیاری از پدر و مادرها، ناخواسته و به علت ناآگاهی، بیشترین لطمات روانشناختی را در این برهه به کودک خود وارد می‌کنند.

اگر در فرایند آموزش توالت:

* بی‌جهت عجله نشان دهید و زمان مناسب را بر اساس شرایط کودک‌تان انتخاب نکنید؛

* او را با زور و فشار مجبور به یادگیری کنید؛

* در صورت اشتباه یا کثیف‌کردن خودش، او را تنبیه و تحقیر کنید؛

* به او احساس شرم دهید؛

* و به طور خلاصه، آموزش توالت را طبق یک اصول درست پیش نبرید؛

متاسفانه پایه‌های احساس درمانده بودن و شکست خورده بودن را در کودک‌تان شکل داده‌اید. کودک به این نتیجه می‌رسد که حتما دچار نقص یا کمبودی هست و اینکه نمی‌تواند کاری را درست انجام دهد. همه‌ی این‌ها می‌تواند منجر به افسردگی، اضطراب و کمبود عزت نفس در آینده شود. او احساس خوبی به بدن خودش و اندام جنسی‌اش نخواهد داشت. پیش‌بینی این پیامدها در روابط عاطفی و جنسی کودک در آینده، کار سختی نخواهد بود.

جواب‌دادن به پرسش‌های جنسی کودک

یکی از موضوعاتی که ذهن پدران و مادران را به خود مشغول می‌کند، سوالات و کنجکاوی‌های جنسی کودکان است. آن‌ها از حدود سن ۴ سالگی نسبت به موضوعاتی در مورد بدن خودشان یا جنس مقابل و نیز نشانه‌های جنسی که در اطراف می‌بینند، کنجکاو هستند و سوالاتی می‌پرسند. اینکه پدر و مادر چگونه به کنجکاوی‌های کودکِ خود پاسخ می‌دهند، از اصول مهم تربیت جنسی کودک محسوب می‌شود. مسلماً بی‌پاسخ گذاشتن کودک یا پاسخ‌های مبهم و نادرست، شیوه‌ی مناسبی نیست. مطمئن باشید اگر شما کنجکاوی کودک‌تان را رفع نکنید، او از منابع دیگری سعی در این کار خواهد نمود. این منابع در اغلب مواقع، اطلاعات غلطی به فرزند شما می‌دهند یا ارزش‌های متفاوتی در مقایسه با شما دارند.

گاهی والدین، کودک خود را به علت سوالی که پرسیده، مورد خنده و تمسخر یا خشم و سرزنش قرار می‌دهند. باید گفت که این رفتار اثر بسیار بدی از نظر روانشناختی بر کودک به جا می‌گذارد. در ضمن، کودک بعد از این، احساس راحتی با پدر و مادرش نخواهد داشت و شاید دیگر در مورد هیچ موضوعی یا مشکلی که ذهنش را درگیر می‌کند با آن‌ها صحبت نکند.

یکی از اصول مهم تربیت جنسی، این است که کودک با پدر و مادرش به قدری راحت و صمیمی باشد که بتواند در مورد هر موضوعی با آن‌ها صحبت کند و از پیامد آن نترسد! در این شرایط، این کودک به حدی خودش را از حمایت والدینش غنی می‌داند که عزت نفس خوبی دارد و به خوبی می‌تواند در موقعیت‌های خطر، از خودش محافظت کند.

واکنش درست به بازی‌های جنسی کودکان

یکی دیگر از بخش‌های مهم زندگی کودک و بالطبع تربیت جنسی، موضوع بازی‌های جنسی کودکان است. از حدود ۴ سالگی، کودکان در بازی‌های خود اجتماعی‌تر هستند و با کودکان دیگر بازی می‌کنند. کودکان، کنجکاوی طبیعی و متناسب با سن در مورد بدن، اندام‌ها و کارکرد آن‌ها دارند؛ به همین علت شما شاهد بازی‌هایی که گاه جنبه‌ی جنسی پیدا می‌کنند هستید؛ مثلا دکتر بازی.

در این بازی، یکی از کودکان نقش دکتر را بازی می‌کند و به بررسی اجزای بدن بیمار خود که او نیز کودک هم‌بازی اوست می‌پردازد. گاهی این بازی حتی منجر به برهنه‌شدن کودک نقش بیمار نیز می‌شود. مطمئناً تماشای چنین صحنه‌ای برای والدین، قابل تحمل نیست و بعضاً برخورد‌های خشن و آنی آن‌ها کودکان را نشانه می‌رود. در این جور مواقع باید چه کار کرد؟ تنبیه، گفت‌وگو، سرزنش یا بیخیالی؟

باید گفت: این رفتارها و بازی‌های جنسی در کودکان طبیعی است و پدر و مادر نباید دچار ترس و وحشت شوند؛ اما طبیعی بودن به معنی بی‌تفاوت بودن و از کنار آن گذشتن نیست. شیوه‌ی برخورد شما و حفظ آرامش شما در این شرایط، بسیار حیاتی است. در صورت برخوردهای نسنجیده و خشونت‌بار، ضربه‌ی شدیدی به عزت‌نفس، احساس ارزشمندی و شکل‌گیری هویت جنسی کودک، وارد می‌شود.

به یاد داشته باشید که کودکان، ذاتاً کنجکاو هستند. آن‌ها مدام تلاش می‌کنند تا از طریق اکتشاف و مقایسه از محیط اطراف خود کسب یادگیری کنند. به عنوان والدین، نقش شما متوقف‌کردن این رفتار با ملاطفت و در عین حال قاطعانه می‌باشد. از سرزنش، تحقیر، تنبیه بدنی و سخنرانی‌کردن پرهیز کنید. مطمئناً نمی‌خواهید کودک شما دچار شرم بی‌مورد شود. اگر هم برای اولین بار چنین رفتاری را مشاهده کردید، فرستادن هم‌بازی‌ها به خانه‌شان نیز تنها باعث ایجاد احساس گناه در کودکان می‌شود.

کودک، در جواب رفتار نادرست شما خواهد گفت که او فقط کنجکاو است. این جمله می‌تواند اشاره‌ای برای شما باشد که اطلاعات بیشتری را به کودک منتقل کنید و درباره بخش‌های خصوصی و شخصی بدن، با آن‌ها صحبت کنید. در حقیقت این فرصتی طلایی برای والدین است که از این طریق، ارزش‌های خود را بیان کنند و به کودک، اطلاعات دقیق و مفیدی را ارائه دهند.

به عنوان مثال: پدر و مادر می‌توانند با کودک خود درباره تماس‌های بدنی مناسب و نامناسب صحبت کنند. کودکان باید یاد بگیرند به خط قرمزهای دیگران احترام بگذارند و همچنین نسبت به محافظت از خودشان حساس باشند. شما به عنوان والدینی که حق مداخله در این امور را دارید، می‌توانید با برخورد مستقیم صحیح در حضور کودکان وارد عمل شوید؛ به عنوان مثال، کودکان را تک‌تک نام ببرید و بگویید: “آرش، مینا و احمد! بدن شما متعلق به خود شماست و شما رئيس بدن خود هستید. اگر نمی‌خواهید کسی به بدن شما دست بزند باید بیان کنید؛ اگر احساس خوبی از دست‌زدن به بدن به شما دست نمی‌دهد باید آن را هم بیان کنید، حتی اگر فرد درخواست کننده از شما بزرگ‌تر باشد”.

چون در بازی جنسی (دکتربازی)، نقش اول را کنجکاوی، بازی می‌کند؛ توضیح اینکه دلیل دست نزدن به قسمت‌های مختلف بدن دیگران، جلوگیری از آسیب و صدمه ندیدن است، بسیار مهم است. شما می‌توانید به کودک خود بگویید: “من می‌دانم که تو نسبت به بخش‌های خصوصی بدن دوستت کنجکاو هستی اما ممکن است تماس انگشتان تو به او آسیب برساند و یا باعث انتقال بیماری شود”.

به خاطر داشته باشید که وقتی کودکان با هم بازی می‌کنند، این احتمال وجود دارد که عملی را که شما آن‌ها را از آن نهی کرده‌اید تکرار کنند. در این جور مواقع بعد از تذکر مجدد، می‌توانید چنین برخورد کنید: “آرش و مینا! من از اینکه باز شما را بدون لباس می‌بینیم ناراحت هستم؛ با اینکه قبلا درباره آن توضیح داده بودم و شما را از این کار نهی کردم، شما هر دو اشتباه کردید. مینا باید سریع به خانه خودشان برود. اگر بچه‌های خوبی بودید و قول دادید دیگر تکرار نکنید، هفته آینده با هم بازی می‌کنید”. این خیلی مهم است که کودکان بدانند شانسی برای جبران دارند.

“در ادامه مطالب با ما همراه باشید…”